Diana Schrijft

duikteam-brandweer

Redder te water: Brandweer duikteams in actie

Geluk, kalmte en een lifehammer zijn de belangrijkste ingrediënten die nodig zijn om de overlevingskansen te vergroten bij te water raken. Om meer inzage te krijgen in de rol van de professionele hulpverlening daarbij, nemen we een duik in de wereld van de brandweer.

De brandweer onderscheidt drie soorten fasen in bevrijding waarbij mensen te water zijn geraakt. Het gaat dan om de zogenaamde ‘grijpredding’, ‘oppervlakteredding’ en ‘slachtoffer onder water’. Voor dit laatste wordt het duikteam van de brandweer gealarmeerd. Frans van der Veen is vanuit de kerngroep bestrijding waterongevallen door de brandweer verantwoordelijk voor opleiden. Hij is jarenlang lid geweest van een duikteam en schetst een ontluisterend beeld: “Wanneer wij als duikers ingeschakeld worden, is er niet altijd een succesverhaal te melden.”

Grijp- en oppervlakteredding

Bij een grijpredding is het water betrekkelijk ondiep, de ongelukkige niet ver van de kant en daardoor redelijk snel op het droge te halen. Wanneer een slachtoffer zich niet ónder water bevindt, spreekt men van een oppervlakteredding. Van der Veen: “Een duiker of oppervlakteredder gaat er naar toe met een drijflichaam – een soort van surfplank – tot maximaal 200 meter uit de kant. Door het slachtoffer op het drijflichaam te hijsen, kunnen de hulpverleners op de kant – via de reddingslijn – de duiker en slachtoffer naar de kant trekken.”

Risico

Het instituut Fysieke Veiligheid (IFV) in Arnhem is hét kennisinstituut met taken op het gebied van het versterken van kennis op het brede terrein van de brandweerzorg en de aanpak inzake de rampenbestrijding en crisisbeheersing. Jaap Molenaar is vakgroepdecaan Incidentmanagement van de Brandweeracademie wat een onderdeel is van IFV: “De brandweer zal altijd in combinatie met een ambulance op de meldingen reageren.” Het meest directe gevaar voor een drenkeling is niet het vol lopen van zijn longen met water, maar het zuurstofgebrek dat al snel (3-5 minuten) in het bloed gaat optreden. Molenaar: “In uitzonderlijke gevallen loopt het verhaal goed af. Dit heeft onder andere te maken met de onderkoeling waardoor de hartslag vertraagd wordt.” Onderkoeling is dan ook een sluipend gevaar bij drenkelingen: “Een hulpverlener moet er alert op zijn dat wanneer het slachtoffer geen spieractiviteit meer heeft, onderkoeling op de loer licht. Ook al lijkt iemand weinig te mankeren, drukken wij mensen op het hart om altijd een arts te raadplegen.“

Actie

Van der Veen gaat in op de zaken die men doorgaans aantreft: “Het voelen van tekenen van circulatie is moeilijk bij een verdrinkingsslachtoffer, pulsatie aan de polsslagader is vrijwel altijd afwezig, het kloppen van de halsslagader kan heel zwak zijn, of er is een sterk verlaagde hartslag. De aanblik van een drenkeling is vaak afschuwelijk, ze zien eruit als iemand die al is overleden. Laat dit het toepassen van de elementaire eerste hulp nooit beïnvloeden, dus check bewustzijn, ademhaling en circulatie en ga zo nodig beginnen met reanimatie. Bij drenkelingen start men met de beademing.” Een stelling die men ook binnen de geneeskundige kolom hanteert is dat ‘een drenkeling pas is overleden als deze warm is en is overleden’. Dit schetst het belang van intensieve zorg aan een drenkeling.

duikteam2Redders in nood

De taken van de duikteam van een brandweer zijn divers. “Slachtoffers die van de weg raken en in een sloot te rechtkomen met hun voertuig, mensen die bij carnaval onder invloed te water raken maar ook dieren die door het ijs zakken; we zien het tot onze taak om direct na melding daar waar nodig in actie te komen”, aldus Frans van der Veen van Brandweer Gooi en Vechtstreek.

~~~~

Auto te water, wat doen?

Nederland is een waterland bij uitstek. Wat kan de bestuurder van een voertuig (en eventuele inzittenden) het beste doen:

  • kalm blijven;
  • de auto drijft nog even, raam opendraaien, autogordel los, zo mogelijk de deur opendoen en auto verlaten met overige inzittenden.
  • de auto komt onder water, de tegendruk maakt het onmogelijk om de deur te openen. Met het opdraaien van het raam, stroomt het water met veel kracht naar binnen. Een tikje in de hoek van een raam met een lifehammer is afdoende om de ruit te breken. Deze lifehammers zijn veelal uitgerust met een mes om de autogordel – zo nodig – los te snijden
  • altijd arts raadplegen voor het gevaar van onderkoeling tot en met de ziekte van Weil (zie hieronder).

~~~~

Ziekte van Weil

In het buitenwater bevinden zich allerlei bacteriën die infectieziekten kunnen veroorzaken. De meest bekende ziekte is – in dit verband – de ziekte van Weil. Besmetting kan plaatsvinden zowel in het water als nabij het water aangezien de ziekte vooral verspreid wordt door de (urine van) een bruine rat. De verschijnselen van de ziekte van Weil zijn: ernstige hoofdpijn, plotselinge hoge koorts (39-40 graden), rillingen, buikpijn, braken en spierpijn (vooral in de kuitspieren). Ongeveer de helft van de patiënten krijgt geelzucht. De ernst van de ziekte van Weil moet niet worden onderschat. Aangezien de ziekte vaak (te) laat wordt herkend wordt het probate middel ‘antibiotica’ vaak te laat – in 20% van de gevallen – ingezet.

~~~~~

Gepubliceerd in: EERSTE HULP, EHBO-magazine voor de vrijwilligers, maart 2014. Uitgever: Nationale Bond EHBO