Culturele achtergronden en EHBO

Nederland kent een multiculturele samenleving. Met ruim 16 miljoen inwoners is er diversiteit in zowel geloof, sekse als cultuur. In hoeverre moeten EHBO’ers daarmee rekening houden? We vragen het aan dr. Maria van den Muijsenbergh. Door haar intensieve werk met immigranten weet zij als geen ander welke problemen zich zoal kunnen voordoen op medisch gebied.

De vraag om deze informatie is voortgekomen door een praktisch probleem dat zich voordeed toen een (mannelijke) EHBO’er een moslimvrouw zijn hulp aanbod toen zij zich op straat overduidelijk niet goed voelde. De eerste impuls van de EHBO’er was om op haar af te stappen en haar te helpen. Dit pakte op dat moment niet goed uit. Er ontstond een discussie en het gevoel dat de EHBO’er overhield was vertwijfeling. Wel blijft de vraag hoe hij (en in bredere zin alle EHBO’ers) dit voortaan zouden kunnen aanpakken.

Achtergronden

“Bij inzet van EHBO gaat het altijd om acute situaties en veelvuldig bij mensen die je niet kent”, steekt dr. Van den Muijsenbergh van wal. “Belangrijk is om te weten dat mensen die de Nederlandse taal niet machtig zijn en/of een andere culturele achtergrond hebben, over het algemeen vrij wantrouwend in de Nederlandse samenleving staan, naar elke willekeurige vreemde. Met dat in het achterhoofd is de kans groot dat die man uit het voorbeeld wordt gewantrouwd en dat men denkt dat hij misbruik gaat maken van het feit dat de vrouw zich niet lekker voelde en haar portemonnee ging rollen. “

Onbekend in een vreemd land is het tweede aandachtspunt. “Wanneer men de omgeving niet kent en de taal niet helemaal machtig is, zal men ook eerst aftasten of de bedoelingen eerzaam zijn. Ga je zelf maar na bij verblijf in het buitenland.”

“Bij moslima’s – en dat is het derde punt – is de kans groot dat zij (of haar familie) niet willen dat een vreemde man hen aanraakt. Bij moslimvrouwen die gesluierd zijn is die kans groter. Maar als het om een dokter gaat, is dat over het algemeen niet een groot bezwaar.“

Voorstellen

Terug naar het praktijkvoorbeeld. “Met bovenstaande in het achterhoofd, moet je je realiseren dat het feit dat je EHBO’er bent niet op je voorhoofd staat. Dus stel je allereerst voor met je naam, dat je EHBO’er bent en zonodig zegt dat je een soort dokter bent. Vervolgens zeg je: “Ik zie dat u niet lekker bent, wilt u dat ik u help?”. Dit dus allemaal voordat je iemand aanraakt. Als iemand per se niet wil dan houdt het op. “

Kleding

Een aandachtspunt is de kleding bij vrouwen. Van den Muijsenbergh: “Als iemand flauw valt, ben je geneigd om wat kleding los te maken. Wees daar behoedzaam mee. Alleen bij een heel goede reden (grote hoofdwond) kan eventueel de hoofddoek afgedaan worden. Maar je gaat daarmee als het ware gauw over een grens heen.”

Ramadan

Zoals ook niet alle christenen, joden, boeddhisten en hindoes het geloof op dezelfde manier beleven, geldt dit ook voor islamieten. Wel doen veel moslims mee aan de Ramadan, de zogenaamde vastenmaand. Dat betekent dat ze van zonsopgang tot zonsondergang niet mogen eten en drinken. Voor westerlingen is het niet altijd gemakkelijk te begrijpen hoe belangrijk de Ramadan is voor moslims, maar het meedoen is belangrijk. “Ook diabetici doen hier aan mee, ondanks dat dit officieel niet hoeft. Het vasten overdag en dan ’s nachts dit compenseren met veel eten, brengt voor deze groep risico’s met zich mee.“ Is het Ramadan, zie je iemand die zich niet lekker voelt op straat en vermoed je dat het een moslim is, dan kan het heel goed een hypo (lage suikerspiegel) zijn. Doe echter geen aannames en vraag het gewoon. Het zal wel moeilijk zijn om iemand dan te overtuigen om een slokje cola te nemen of druivensuiker, aangezien het tegen alle waarden ingaat. Wees niet beledigd of snap het wanneer mensen het toch niet doen. Dat wil niet zeggen dat ze het niet fijn vinden dat je toch even aandacht aan ze besteed.”

Achtergrond

Van den Muijsenbergh heeft altijd al grote belangstelling gehad voor andere culturen. Als kind wilde ze missiezuster worden. Maar in de puberteit ging het idee van ‘non’ worden er snel af vertelt ze met de nodige zelfspot. “Uiteindelijk ben ik geneeskunde gaan studeren en tot de conclusie gekomen dat het fijn is om huisarts te zijn. Ik was verder actief in solidariteitswerk met vluchtelingen. Geleidelijk aan kwamen er steeds meer migranten in mijn praktijk en ben ik steeds meer onderzoek gaan doen naar de achtergronden.”

Belangstelling en respect

“Mijn missie in het leven is om te proberen om hulpverleners te laten zien hoe belangrijk het is om echt belangstelling te hebben voor de persoon die tegenover je zit. Ga niet teveel uit van je eigen normen en waarden, maar respecteer die van anderen. Ga niet uit van je eigen vooroordelen, maar toon respect en belangstelling vanuit de  intentie om iemand zo goed mogelijk te kunnen helpen. Het heeft mijn leven enorm verrijkt en rijk gekleurd”, zegt dr. Maria van den Muijsenbergh tot besluit.

Gepubliceerd in: EERSTE HULP, blad voor de vrijwilliger, december 2014. Uitgever: Nationale Bond EHBO